06.06 - 30.06.2025r.
Galeria Edukacji Twórczej 

Wernisaż: 06 czerwca godz. 18.00

Nieikony. W poszukiwaniu obrazów żywych - wystawa malarstwa Pawła Wyborskiego

Paweł Wyborski:

"Od lat pozostaję w kręgu zainteresowania stylistyką ikony – to nawiązanie jest bardzo luźne, szerokie i absolutnie niekanoniczne.  Ikonowa estetyka jest niezmiernie interesującym kodem kulturowym, niemniej szczególnie inspirująca wydaje się także jej materialna odrębność (odmienność substancji budującej samą ikonę, jak i bogaty materialnie kontekst wokół niej) oraz jej szczególne społeczne zakorzenienie - przypisywane jej osobliwe właściwości, jakimi cechuje się w świecie społecznym. Ikony albowiem mogły być kojarzone z obrazami żywymi/ożywianymi, aktywnymi samymi w sobie (np. pełniąc transcendentną rolę okien dających podgląd do innej rzeczywistości), jak i wplecionymi w szczególne aktywności uczestników religijnego rytuału. Istniały tradycyjne i ludowe przekonania o ponadnaturalnym pochodzeniu wielu ikon - ich pojawianiu się w szczególnych miejscach i okolicznościach. Oczywiste, że ku ikonom kierowane były także oczekiwania i prośby o interwencję, pomoc czy przychylność. Cały ten specyficzny charakter wynikający w dużej mierze ze specyfiki uspołecznienia ikony przekłada się na moje założenie o pewnej podmiotowości i sprawczości tych obrazów.

Zagadnienie tej sprawczości jest fascynujące samo w sobie. W przeszłości rozważałem je w kontekście zdolności obrazu do patrzenia/widzenia. Zakładałem, że obraz sam może być obserwatorem i przełożyło się to na wieloletni cykl wizjerów, w których wykorzystywałem zaczerpnięty z estetyki ikony motyw oka jako figury patrzenia, obserwowania i kontrolowania. Pojawiało się wówczas fundamentalne pytanie - czy obraz jest tylko oglądanym czy też oglądającym?

Ale ta sprawczość może manifestować się jeszcze inaczej – jako zdolność obrazu do ograniczania własnej widzialności. Takie przekonanie narodziło się na podstawie wieloletnich obserwacji – w starych cerkiewnych wnętrzach przypatrywałem się freskom. Obserwowałem obrazy zamazane i zniekształcone, rozpadające się, wciąż obecne, ale zanikające. Wycofujące się. Kluczowym momentem było uświadomienie sobie, że nie o upływ czasu tu chodzi, bo to zanikanie ma więcej wspólnego ze specyfiką (autonomią) ikony jako taką, że wynika to w jakiś sposób z intencji samego obrazu. To właśnie na tej podstawie uformowała się koncepcja, aby w malarski sposób pomyśleć o tym zanikaniu i zastanowić się nad jego konsekwencjami.

Kiedyś nazywałem ten cały szeroki cykl prac obrazami o ikonie. Dzisiaj bardziej skłaniam się ku nieikonom, bo w samej nazwie tkwi ważna deklaracja: nieikony nie są ikonami, co najwyżej zachowują w swej konstytucji pamięć o kontakcie z estetyką ikony. To są jedynie szczątki ikony, pozostałości.

Nieikony są znakami wycofywania się z obrazu tego co ikonowe. Treści i motywy opuszczają przedstawienie, postaci i wizerunki skrywają się pod warstwą malarską i pogrążają w mroku, czasem ulegają deformacji. Zupełnie jakby uaktywniał się mechanizm jakiegoś wewnętrznego ikonoklazmu – obrazy postanawiają ograniczyć swoją widzialność i odwracają się od oglądających, a zarazem nie znikają jeszcze zupełnie. W coraz większym stopniu rezygnują z funkcji reprezentacji i generowania dotychczasowych znaczeń. Te ślady ikony (czy może trafniej – ślady po ikonie) stają się coraz bardziej niewyraźne, za chwilę zatrą się zupełnie i pozostaną wyłącznie wspomnieniem zapisanym w pamięci malarskiej substancji, coraz ciemniejszej i coraz bardziej zakrywającej."

Paweł Wyborski (ur. 1975 w Starogardzie Gdańskim).

Malarz i socjolog kultury. Autor osiemdziesięciu dwóch wystaw indywidualnych w kraju i za granicą (w Holandii, Belgii i Stanach Zjednoczonych). Brał udział w kilkudziesięciu wystawach zbiorowych (w Wielkiej Brytanii, Danii, Belgii, Francji, Stanach Zjednoczonych, Włoszech, Hiszpanii, Kazachstanie i Polsce). Wielokrotny laureat stypendium kulturalnego Miasta Gdańska oraz stypendium kulturalnego Prezydenta Starogardu Gdańskiego W 2020 roku finalista konkursowej wystawy „Beyond the Frame” w londyńskiej Orleans House Gallery. Uczestnik międzynarodowych projektów związanych z ikoną współczesną. Laureat nagród za działalność artystyczną, m.in. Nagrody Prezydenta Miasta Gdańska w dziedzinie kultury (2023) czy „Wierzyczanki” – Nagrody Prezydenta Starogardu Gdańskiego w dziedzinie kultury (2019). Jego prace znajdują się w kolekcjach publicznych (m.in. w Galerii Współczesnego Malarstwa Pomorskiego Muzeum im. ks. dr. Łęgi w Grudziądzu, Orleans House Gallery w Londynie, Płockiej Galerii Sztuki, Galerii Sztuki Współczesnej BWA w Olkuszu, Galerii Sztuki Współczesnej w Ostrowie Wielkopolskim czy Świdnickiego Ośrodka Kultury w Świdnicy) oraz w kolekcjach prywatnych w Polsce i na świecie. Członek Związku Polskich Artystów Plastyków.

www.facebook.com/PawelWyborskiArt

instagram: pawelwyborski_art

Zrealizowane wystawy indywidualne (wybrane):

2025    Z wody i powietrza. Pejzaże metafizyczne, Ratusz w Sandomierzu, Sandomierskie Centrum Kultury, Sandomierz

2025    Nieikony, Galeria Sztuki Współczesnej BWA w Olkuszu

2025    Pejzaże o świetle, Galeria Sztuki Zamek, Szczecinek

2024    Krajobrazy subtelne, Galeria Sztuki Współczesnej Oranżeria, Kielce

2014    Świetlistości. Pejzaże metafizyczne, Galeria Prom, Prom Kultury, Warszawa

2024    Postikony: ślady po ikonie, Zespół Cerkiewny w Radrużu, Muzeum Kresów w   Lubaczowie

2024    Pejzaże metafizyczne, Galeria Ostrołęka, Ostrołęckie Centrum Kultury

2023    Postikony. Ślady po ikonie, Galeria Amfilada, Miejski Ośrodek Kultury, Olsztyn

2023    Pejzaże: bliższe i dalsze. Wystawa na 25-lecie pracy twórczej, Muzeum Ziemi Kociewskiej, Starogard Gd

2023    Świetlistości. Pejzaże i fasady, Galeria Sztuki Dwór Karwacjanów, Muzeum Dwory Karwacjanów i Gładyszów, Gorlice

2023    Pejzaże metafizyczne. W poszukiwaniu praświatła, Centrum im. Zamenhofa,    Białostocki Ośrodek Kultury, Białystok

2023    Prześwit, Galeria Jednego Obrazu, Opera Bałtycka w Gdańsku

2023    Pejzaże metafizyczne, Galeria Nowy Warzywniak, Oliwski Ratusz Kultury, Gdańsk

2023    Obrazy mają oczy, Mała Galeria w Nowym Sączu

2023    W stronę pramiejsca i praświatła, Galeria Sztuki Współczesnej, Ostrów Wielkopolski

2022    Postikony. Ślady po ikonie, Galeria Sztuki Stara Łaźnia, Suwalski Ośrodek Kultury, Suwałki

2022    Spojrzenia i milczenia. Ślady po ikonie, Galeria ODK, Starogard Gdański

2022    Obrazy o ikonie, Galeria Rynek 6, Jarosławski Ośrodek Kultury i Sztuki, Jarosław

2022    Prześwity. Obrazy o ikonie, Galeria JDK, Jasło

2022    Ślady ikony, Puławska Galeria Sztuki, Puławy

2022    Wokół Praobrazu i Pramiejsca, Muzeum Ziemi Chełmińskiej, Chełmno

2022    Odkryte/zakryte. Prześwity i inne obrazy o ikonie, Muzeum im. ks. dr. Władysława Łęgi, Grudziądz

2021    Ślady po ikonie, Galeria Peron, Stacja Orunia Gdański Archipelag Kultury, Gdańsk

2021    Wemglenia. Pejzaże metafizyczne, Muzeum Ziemi Kociewskiej, Starogard Gd

2021    Obrazy o ikonie, Galeria SOK, Siemiatycki Ośrodek Kultury, Siemiatycze

2021    Refleksy ikony, Galeria Fotografii, Świdnicki Ośrodek Kultury, Świdnica

2021    Pejzaże metafizyczne: w poszukiwaniu pramiejsca, Galeria Gardzienice, Lublin

2021    Wokół ikony, Galeria TOK, Tucholski Ośrodek Kultury, Tuchola

2020    Okolice ikony, Galeria im. Bolesława Biegasa, Powiatowe Centrum Kultury i Sztuki,  Ciechanów

2020    Odcienie ikony: pejzaże, materie, wizjery, Galeria Ostrołęka, Ostrołęckie Centrum   Kultury, Ostrołęka

2020    Kształty ikony, Fabryka Sztuk, Tczew

2020    Materia ikony, Galeria Nowy Warzywniak, Oliwski Ratusz Kultury, Gdańsk

2019    Projekcje prześwitu, Galeria Extravagance, Sosnowieckie Centrum Sztuki Zamek  Sielecki, Sosnowiec

2019    Materie i szczeliny, Galeria A, Starogardzkie Centrum Kultury, Starogard Gd

2019    Krajobrazy ikony, Galeria Podlaska, Bialskie Centrum Kultury, Biała Podlaska

2019    Ikonopejzaże: pejzaże metafizyczne, Muzeum Diecezjalne, Toruń

2018    Ikonopasaże: kształty i materie, Płocka Galeria Sztuki, Płock

2018    Fosforescencje, Galeria Sztuki Współczesnej, Włocławek

2018    Na peryferiach ikony: materie, fosforescencje i pejzaże, Galeria Sztuki Współczesnej  Elektrownia, Czeladź

2018    Kilka starych, kilka nowych. Wystawa na dwudziestolecie aktywności twórczej,       Galeria Autorska Szafa, Starogard Gd

2018    Całun, Galeria Autorska Szafa, Starogard Gd

2018    Ikonopasaże: obrazy o ikonach, Galeria Duża, Gniezno

2018    Ikonopasaże, Galeria Muz, Toruń

2017    Materie ikony, Galeria 24B, Starogard Gd

2017    Ikonomaterie: obrazy o ikonach, Nova Galeria, Malbork

2017    Peryferie ikony: ikonomaterie, Galeria Zamkowa, Lubin

2017    Pejzaże ikony, Galeria Autorska Szafa, Starogard Gd

2017    Ikonopejzaże i ikonomaterie, Galeria Spodki, Białystok

2017    Ikonopejzaże: obrazy o ikonach, Galeria Miejska, Inowrocław

2017    Obrazy o ikonach, Fabryka Sztuk, Tczew

2016    Ikonopejzaże, Galeria Akcent, Grudziądz

2016    Ikonopejzaże, Galeria Ring/Galeria Sztuki w Legnicy

2016    Ikonostas 2, Galeria Autorska Szafa, Starogard Gd

2016    Obrazy o ikonach, Galeria Filharmonii Kaszubskiej, Wejherowo

2016    Obrazy o ikonach, Galeria Zamkowa, Zamek Joannitów, Skarszewy

2016    Obrazy o ikonach, Galeria A, Starogard Gd

2015    Obrazy o ikonach, Galeria Zmienna, Supraśl

2015    Obrazy o ikonach, Galeria Mariacka, Gdańsk

2015    Ikonostas, Galeria Autorska Szafa, Starogard Gd

2015    Miejsca, nie-miejsca, Galeria 24B, Starogard Gd

2009    Mała Galeria, Gdańsk

2008    Galeria A, Starogard Gd

2007    Recente schilderijen, Galerie Nieuw Schoten, Haarlem, Holandia

2007    Schilderijen, Galerie Rodipa/Concipio, Tienen, Belgia

2005    Polish Views, Galerie Nieuw Schoten, Haarlem, Holandia

2005    Galerie Concipio, Lubeek, Belgia

2005    Mała Galeria, Gdańsk

2004    Galeria Pod Przepiórczym Koszem, Legnica, Poland, Polandlem, Netherlandstępnej stronie)ktycznychdawnictwem Uniwersytetu Gdańskieg000000000000000000000000000000000000000

2004    Galeria A, Starogard Gd

2002    Galerie Embryo2, Lubbeek, Belgia

2002    PII Gallery, Filadelfia, USA

2001    Leda Gallery, Chicago, USA

2001    Galeria Mariacka, Gdańsk

2001    Galeria Na Lewo, Malbork

2000    Ratusz Miejski, Kościerzyna

2000    Galeria Na Lewo, Malbork

2000    Miejskie Centrum Kultury, Gniew

2000    Galeria na Zamku Joannitów, Skarszewy

2000    Galeria A, Starogard Gd

1999    Miejski Dom Kultury, Gdańsk

1998    Ratusz Staromiejski, Gdańsk

zaplanowane i potwierdzone wystawy indywidualne:

08/2025    Pejzaże świetliste, Galeria Rynek 6, Jarosławski Ośrodek Kultury i Sztuki, Jarosław

09/2025    Pejzaże metafizyczne, BWA Galeria Zamojska, Zamość

12/2025    Bliskie: lasy, łąki, jeziora, Galeria ODK, Starogard Gdański

12/2025    Muzeum Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk

05/2026    Pejzaże, Galeria Sztuki Nowy Warzywniak, Oliwski Ratusz Kultury, Gdańsk

06/2026    Nieikony, Muzeum Zachodniokaszubskie, Zamek w Bytowie

2026         Pejzaże, Galeria Sztuki Współczesnej Chłodna 20, Suwalski Ośrodek Kultury, Suwałki

2026         Pejzaże, Mała Galeria, Miejski Dom Kultury, Augustów

2026         Galeria Sztuki w Starym Opactwie, Opactwo w Rudach Raciborskich

2027         Galeria Otwarta Kolonia, Wolskie Centrum Kultury, Warszawa

2027         Galeria Pod Arkadami, Łomża

wybrane wystawy zbiorowe:

2024    Sen Nocy Świętojańskiej, Fundacja Arte Infinita i Żuławski Ośrodek Kultury w Cedrach Wielkich, Miłocin

2022    50x50, Galeria POSK, Londyn, UK

2022    Pieśń nad pieśniami, A Galeria, Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny, Siedlce

2022    Pieśń nad pieśniami, Muzeum Archidiecezji Warszawskiej, Warszawa

2021    Pieśń nad pieśniami, Muzeum Nikifora, Krynica

2021    Pieśń nad pieśniami, Lwowska Akademia Sztuk Pięknych, Lwów, Ukraina

2021    Pustka, Galeria Peron, Stacja Orunia, Gdański Archipelag Kultury, Gdańsk

2020    Beyond the Frame, Orleans House Gallery, Londyn, UK

2020    Granice ikony, Galeria Bohema, Warszawa

2019    Festival d’Art Sacre, Senlis, Francja

2018    Gdańskie Biennale Sztuki 2018, Gdańska Galeria Miejska, Gdańsk

2018    Kociewie ART., Ratusz Staromiejski, Gdańsk

2018    Wystawa STPS, Galeria A, Starogard Gdański

2017    Abstrakcja 2, Galeria Xanadu, Warszawa

2017    Przegląd Sztuki Współczesnej „Nowa Awangarda”, Galeria Szyb Wilson, Katowice

2016    Galeria A, Starogard Gdański

2015    Galeria A, Starogard Gdański

2014    Annaborg Kunstforening, Hilleroed, Dania

2009    Media Center, Astana, Kazachstan

2007    Me Art Gallery, Waszyngton, USA

2007    Wystawa sztuki polskiej na pięćdziesięciolecie Traktatu Rzymskiego, Rzym, Włochy

2006   Project Palabras para el Viento, Burgos, Hiszpania

2004    Galeria Studio M, Warszawa

2002    Galerie Embryo, Leuven, Belgia

2002    King Hale Gallery, Sarasota, USA

2002    Galeria A, Starogard Gdański